Sustainable Design Mindset

„Projektowanie to coś, co robią ludzie. Zwierzęta tego nie robią i maszyny (jak dotąd) tego nie robią. Zdolność do projektowania jest częścią ludzkiej inteligencji, a zdolność ta jest naturalna i powszechna wśród ludzkiej populacji" – pisał na początku lat 90. XX wieku Nigel Cross, badacz designu, wieloletni pedagog, dziś emerytowany profesor na brytyjskim Open University i były redaktor naczelny czasopisma Design Studies. Cross miał ogromny wpływ na wyjaśnienie i rozwinięcie koncepcji myślenia projektowego, interesowała go tzw. natura zdolności do projektowania (the nature of design ability).

Design Mindset

Dekady temu Cross zwracał uwagę na szczególne aspekty pracy projektantek i projektantów. Badał metody, którymi się posługują, aby osiągnąć konkretne cele. Zauważył, że osoby projektujące przeprowadzają zwykle wywiady z użytkownikami i użytkowniczkami (również potencjalnymi), obserwują ich zachowania, korzystając zarówno z istniejących rozwiązań, jak i tworzonych przez siebie makiet rozwiązań, które jeszcze nie istnieją. Pisał również o strukturyzowaniu problemów projektowych, wykraczaniu poza zwykłe zbieranie informacji, myśleniu poprzez szkice i działania oraz formułowaniu problemu projektowego w taki sposób, aby był znaczący i prowadził do tworzenia nowych rozwiązań. Wszystkie te elementy zostały wielokrotnie opisane przez dziesiątki innych badaczy na przestrzeni ostatnich 50 lat.

Ten bogaty materiał stał się dla mnie i dla Weroniki Rochackiej Gagliardi podstawą do opisania zestawu predyspozycji do myślenia i działania charakterystycznych dla projektantek i projektantów, czyli tzw. Design Mindset. Opisałyśmy dziewięć predyspozycji w ramach czterech obszarów: otwartości, ciekawości, śmiałości oraz determinacji. Przykładami predyspozycji Design Mindset zidentyfikowanymi przez nas są m.in. empatia projektowa, myślenie holistyczne, inteligencja empiryczna czy potrzeba wpływu.

Odpowiedzialność projektowa
W drugiej połowie XX wieku pojawiło się wiele głosów, które komentowały szkodliwość intensyfikującej się industrializacji. Dotyczyły one również wykorzystywania przez reklamodawców wyników badań nad motywacjami konsumentów oraz innych technik i efektów psychologicznych, takich jak psychologia głębi czy percepcja podprogowa. W swojej książce „The Hidden Persuaders" (1957), Vance Packard opisywał manipulacje, które miały wpływ na oczekiwania i wzbudzały pożądanie nabycia produktów. W tym samym czasie w środowisku projektowym prawdopodobnie największym echem odbił się głos Victora Papanka. Jego „Design for the Real World" (1971) stał się podstawową lekturą kolejnych pokoleń projektantów i projektantek, kształtując ich postawę odpowiedzialności za społeczeństwo i środowisko naturalne. Hasła związane ze zrównoważonym rozwojem są elementem edukacji projektowej od kilku dekad na całym świecie.

Biznes i projektowanie
Naturalna zdolność osób projektujących do tworzenia rozwiązań na podstawie potrzeb ludzi, a także wysoka świadomość, jaki wpływ na środowisko oraz społeczeństwo mają nowe produkty i usługi zarówno w krótkiej, jak i długiej perspektywie czasowej, to czynniki, które mają ogromny potencjał wpływania na kulturę organizacyjną.

Kiedy tzw. Design Thinking (myślenie projektowe), które wykorzystuje wiedzę na temat sposobów pracy projektantów i projektantek, przebiło się do świata biznesu, zaoferowało szereg narzędzi pochodzących ze świata projektowego. Coraz łatwiej było doprowadzić do płynnej współpracy pomiędzy profesjonalnymi projektantami i projektantkami a innymi ekspertami i ekspertkami, którzy biorą udział w procesach projektowych. Dziś, kiedy zmiany klimatyczne nabierają tempa, a korporacje działające w skali globalnej stosują polityki ESG (Environmental, Social, and Governance), projektanci i projektantki stają się źródłem ważnych zmian zachodzących wewnątrz wielu organizacji. Naturalna zdolność osób projektujących do tworzenia rozwiązań na podstawie potrzeb ludzi, a także ich wysoka świadomość wpływu projektowania na środowisko i społeczeństwo w krótkiej i długiej perspektywie czasowej, to czynniki, które mają ogromny potencjał wpływania na kulturę organizacyjną.

Wpływ na ludzi i na środowisko

Z jednej strony mamy zbadany i opisany sposób działania i myślenia, który charakteryzuje osoby projektujące, z drugiej zaś odpowiedzialność względem ludzi i planety. Z mojego punktu widzenia, jedną z ciekawszych i wciąż mało komentowanych predyspozycji, które tworzą Design Mindset, jest „potrzeba wpływu". Projektanci i projektantki, adresując problem projektowy, są bardzo zdeterminowani/zainteresowane, aby mieć wpływ, doprowadzić do zmiany oraz przekonać innych do swojego pomysłu. Można pomyśleć, że to idealizm i mało realistyczne podejście do pracy, ale nie dajmy się zwieść — projektanci i projektantki potrafią przekuć swój idealizm w realne działania.